ກະ

- ຊື່­ສັດ ເຄື່ອງໃຊ້ ແລະ­ພືດໃນ­ໜວດ ກະ­ 
1. ກະ­ຈິບ 
2. ກະ­ຈາບ 
3. ກະ­ຈອກ 
4. ກະ­ຈອນ 
5. ກະ­ເຕັນ (ນົກກະ­ເຕັນ) ນີ້ເຂົາ­ຮຽກ­ນົກເຕັນ ນີ້­ຄືບັນ­ຫາອາດຈະ­ມີການ­ຖົກ­ຖຽງ­ກັນ­ຍາວ.
6. ກະ­ແຕ 
7. ກະ­ຕ່າຍ 
8. ກະ­ເດືອນ (ຂີ້ກະ­ເດືອນ-ຄວາມໃໝ່ວ່າໃສ້ເດືອນ) 
9. ກະ­ເລັນ 
10. ກະ­ບຸກ 
11. ກະ­ແບນ (ຈານແບນ-ຖວາຍແບນ) 
12. ກະ­ບຸງ 
13. ກະ­ບວຍ; 
14. ກະ­ບອກ. 
- ເບິ່ງ­ລົມ­ພາຍຸໄຕ້­ຝຸ່ນ ນົກເຕັນ ຫຼືນົກກະ­ເຕັນໆ­ໆ­ໆ­ 

ກະ­ດົ້ງ, ກະ­ບຽນ (ສ່ວຍເຂົ້າ), ກະ­ເປົາ, ກະ­ປິ, ກະ­ຫລໍ່າ, ກະ­ໂຫລ່ງ, ກະ­ເຕົາ (ປາ), ກະ­ປອມ (ກິປອມ ກໍວ່າ), ກະ­ປູ, 
ກະ­ບະ­ (ລົດ), ກະ­ບົດ (ຂະ­ບົດ ກໍວ່າ), ກະ­ໂປະ­, ກະ­ຕ່າ, ກະ­ສວຍ, ກະ­ຕິບ (ເຂົ້າ), ກະ­ໂປ່ງ, ກະ­ສາບ (ຫລຽນ), ກະ­ສອບ, 
ກະ­ສໍ (ໝາກມ່ວງ), ກະ­ທະ­ (ໝໍ້), ກະ­ໂທງ, ກະ­ຈາ (ໝາກພ້າວ), ກະ­ເພາະ­ (ປາ, ຄົນ), ກະ­ຮອກ.


ກະ­ເຊີ ໃສ່ຂອງເທິງ­ກ­ວຽນ ກະ­ຊອນ ຕອງ­ປາແດກ ກະ­ທິ ໝາກພ້າວ ກະ­ທຽມ ກະ­ເທີນ ກະ­ຊວງ (ກະ­ທຣວງ) ກະ­ສວຍ ໝາກກະ­ສັງ 
ກະ­ຊັງ­ຂັງ­ປາ ກະ­ໂຊ້ ກະ­ຈວນ ກະ­ຈອນ ລາຍກະ­ຈັງ ກະ­ຖິນ ກະ­ຖຸ້ງ ຖົງກະ­ທຽວ ກະ­ຖຸນ ກະ­ໂຖນ ກະ­ທໍ ກະ­ມັງກະ­ມໍ ກະ­ຢັງກະ­ຢໍ 
ກະ­ແດກກະ­ດັນ ກະ­ດ້າງ ກະ­ເດື່ອງ ກະ­ທົບ ກະ­ເທືອນ ກະ­ທັນ­ຫັນ ກະ­ວອກກະ­ແວກ ກະ­ຈຸກກະ­ຈຸຍ ກະ­ລົກກະ­ລົນ ກະ­ຕືລືລົ້ນ 
ກະ­ໂພກ ກະ­ຫຼິກກະ­ຫຼິ້ນ ກະ­ຕໍາ­ລໍາບາກ

- ກະ­ບາດ (ໄຂວ່­ຕີນ­ກາ - ໝາຍເລກ­ບວກ) 
- ກະ­ດິກ 
- ກະ­ດັກ 
- ກະ­ແດ 
- ກະ­ແດ້ 
- ກະ­ດົ້ນ (ກະ­ໂດ້ນ) ປາຍງ່ອນ 
- ກະ­ເດ່ວ 
- ກະ­ດ່າວໆ­ 
- ກະ­ສຸນ 
- ກະ­ສັນ 
- ກະ­ເສືອກ(ກະ­ສົນ) 
- ກະ­ສັບ 
- ກະ­ເສງ 
- ກະ­ໄສ 

ກະ­ປອມ 
ກະ­ປຸ້ມ 
ກະ­ໂປງ (ກະ­ໂປ່ງ) 
ກະ­ປີ້ ກະ­ເປົາ 
ກະ­ປ໊ອກ 
ກະ­ປຸ໊ກ 
ກະ­ປຸຍ 
ກະ­ແມ່ນ 
ກະ­ຕູບ 
ກະ­ຕ໊ອບ 
ກະ­ແຕບ (ກະ­ເປົ໋ານ້ອຍ ໃສ່ເງິນ) 
ກະ­ຕາບ. 
ກະ­ຕ່າ 
ກະ­ຕາມ 
ກະ­ແລ້ວ 
ກະ­ອອມ

ກະ­ໂຫຼກ 
ກະ­ວ່າ(ຄຶດວ່າ) 
ກະ­ເທີຍ 
ກະ­ແຈ 
ກະ­ແລ່ງ(ເຄື່ອງ­ຕີເພື່ອໃຫ້­ມີສຽງເຕືອນ­ບອກ) 
ກະ­ໂດດ 
ກະ­ຈອກ 
ນົກກະ­ແດັບເດົ້າ 
ກິ່ວກະ­ຈໍາ 
ກະ­ຊັງ(ສຍາມວ່າ-ຕາ­ໜ່າງໃຊ້ລ້ຽງ­ປາໃນແມ່­ນໍ້າ) 
ຜີກະ­(ໄຕລື້ວ່າ-ໝາຍເຖິງ­ຜີເປົ້າ) 
ຂີ້ກະ­(ໄຕລື້ວ່າ-ໝາຍເຖິງ­ກິນ­ທຸກຢ່າງ­ບໍ່ເລືອກ) 
ກະ­ເດືອນ(ສັຕເລືອຍ­ຄານໃນ­ດິນແຫຼວ) 
ກະ­ເດົາ(ຜັກ ຕົ້ນໄມ້) 
ກະ­ທືບ(ເຕະ­ ຢຽບ) 
ກະ­ລ່ອນ(ສຍາມວ່າ-ຂີ້­ຕົວະ­ ໂລເລ) 
ກະ­ຫຼີ່(ບໍ່ຕ້ອງແປ) 
ກະ­ດອມ(ທັງ­ຂົມແລະ­ຫວານ ມັກ­ທັງ­ສອງ) 

ກະ­ແລ້ວວ່າ ສາວກະ­ແດະ­ ກະ­ໂດດ­ມາ 
ແລ້ວກະ­ຢ່າ ແກ້ກະ­ດຸມ ກະ­ກອດເລີຍ 
ສຽງ­ກັອກ­ກັອກ ຄ່ອຍຄ່ອຍເບົາ ແລ້ວເຊົາເສີຍ 
ກະ­ຕາມເລີຍ ກະ­ຕ່າຍ­ຕູມ ກະ­ໂດດ­ໜີ 

ມື້ນີ້ໄປບຸນເຮືອນ ແມ່ເຖົ້າເມີງວັງອ່າງຄໍາ ໄດ້ຄວາມຮູ້ຫຼາຍ

- ຂ້ອຍນ່ອຍ­ລີເຈີ ທີ່­ອາ­ຈານ­ມາເຮີນຂ້ານ້ອຍ, ໃຫ້­ຫຼານເພີ້ໄປມົນ ຫຼານເພີ້ບອກວ່າອາ­ຈານ­ຄາ­ຫຼາຍເຮີນ ຢ້ານ­ອາ­ຈານ­ບໍ່­ມາ, ນີ້ແມ່ນ­ຄໍາ­ປາກ­ຂອງແມ່ເຖົ້າ ທີ່ກ່າວຕ້ອນ­ຮັບ­ຜູ້­ຂຽນ. 

- ເອີແມ່ນແລ້ວ ຄາ­ຫຼາຍເຮືອນແມ່ອອກເອີຍ ແຕ່ຕ້ອງ­ມາເຮືອນແມ່ອອກ ເພາະ­ແມ່ອອກໄປມົນກ່ອນ ເຫຼືອນັ້ນໃຫ້ພຣະ­ອົງ­ອື່ນໄປ ສອງ­ສາມເຮືອນແບ່ງ­ກັນໄປ ເພາະ­ມີພຣະ­ເນນ­ຫຼາຍ. 
- ໂອ...ພຣະ­ໂຈວັດບ້ານເຮົາ­ຫຼາຍເນາະ­. 
- ຫຼາຍ ລວມພຣະ­ລວມເນນເກືອບ ໔໐ ອົງ. 
- ໄປແລ້ວສາ­ລະ­ວັດ­ທໍາ­ພິທີ ພັດແມ່ນ­ຊາວເມືອງ­ຄູນແຂວງ­ຊຽງ­ຂວາງ ຫຼັງ­ຈາກເຮັດ­ພິທີທໍາບຸນແລ້ວຮຽບຮ້ອຍ­ກໍສວຍໂອກາດ­ສົນທະ­ນາກັບເຂົາເລີຍ ເພາະ­ຈະ­ໄດ້­ສຶກ­ສາ­ພາ­ສາແທ້ໆ­ຂອງ­ຊຽງ­ຂວາງແລະ­ເມືອງ­ວັງອ່າງ­ຄໍາ ທີ່­ຈິງ­ຮູ້­ຊື່­ຮູ້ບ້ານແມ່ນເຖົ້າມາເຖິງແລ້ວແຕ່ ຈະ­ອັດ­ສຽງ­ກໍຕ້ອງ­ຖາມເລີມແຕ່ສະ­ເໜີ ຊື່ໄປຈົນເຖິງ­ຊີວິດ­ການເປັນ­ຢູ່ຕ່າງໆ­ ແຕ່ໃຫ້ແມ່ເຖົ້າເວົ້າ­ພາ­ສາ­ຜູ້ໄທແທ້ໆ­ (ຕໍ່ໄປແມ່ນ­ຄໍາ­ສົນທະ­ນາ­ຂອງ ຂ້າ­ພະ­ເຈົ້າກັບແມ່ນເຖົ້າ). 

- ຜຂ: ແມ່ເຖົາ­ຊື່­ອີສັງ ? 
- ມຖ: ໂຕຂ້ອຍນ່ອຍ­ນີ້ ເອີແມ່ເຖົ້າໂຈມ­ຄໍາ 
- ຜຂ: ອາຍຸຈັກ­ປີແລ້ວ ? 
- ມຖ: ເອີອາຍຸ ໗໕ ປີແລ້ວ. 
- ຜຂ: ເກີດ­ຢູ່ໃສ ? 
- ມຖ: ເກີດ­ຢູ່ບ້ານນ່າ­ປ່າເຄນ.(ແຄນ) 
- ຜຂ: ເມືອງ 
- ມຖ: ແຕ່ກ່ອນເມີງເຊໂປນ ດຽວນີ້ເມີງ­ວິຣະ­ບູຣີ 
- ຜຂ: ເວົ້າ­ພາ­ສາອີສັງ­ນີ້ ? 
- ມຖ: ເວົ້າ­ພາ­ສາເມືອ​ງ­ວິຣະ­ບູຣີ. 
- ຜຂ: ເອີ...ເມີງ 
- ມຖ: ເມີງ 
- ຜຂ: ເມີງ ແປວ່າ­ຫຍັງ ? 
- ມຖ: ເມີງ ແປວ່າວ່າ ເມີງ. 
(ຫຼານສະໃພ້­ນັ່ງໃກ້ໆ­ ເມີງແປວ່າເມືອງ­ຫັ້ນແລ້ວ ແມ່ຍ່າ­ລາວມັກເວົ້າ­ພາ­ຂອງ­ລາວ, ລູກ­ສາວຕອບ­ມາວ່າ ອີແມ່­ລາວບໍ່ເວົ້າ ແບບເຮົາ ເວົ້າ­ພາ­ສາ­ຂອງເພິ່ນຕລອດ, ລູກໆ­ບໍ່­ມີໃຜເວົ້າ­ຄືລາວຈັກ­ຄົນ, ກະ­ແປກ­ຄືກັນໆ­ ຕາມ­ທີ່­ຜູ້­ຂຽນເຫັນ­ລູກ­ລາວ ໗ ຄົນ ເວົ້າແບບ­ຊໍາເໜືອ ໓ ຄົນ ເວົ້າແບ­ບ­ວຽງ­ຈັນ ໒ ຄົນ ແລະ­ເວົ້າແບບ­ປາກເຊ ໒ ຄົນ) 

- ຜຂ: ແມ່ເຖົ້າ­ລູກໆ­ ແມ່­ຕັ້ງ ໗ ຄົນ­ຄືບໍ່ເວົ້າ­ຄືກັນ­ຈັກ­ຄົນລະ­ ? 
- ມຖ: ເອີ....໓ ຄົນເກີດ­ຢູ່­ຊໍາເໜີ, ມາ­ຢູ່ເວງ­ຈັນແລ້ວກໍເກີດ­ຢູ່ເວງ­ຈັນ ໑ ຄົນແລ້ວກໍຢ້າຍໄປຢູ່­ປາກເຊ ໓ ຄົນ, ໓ ຄົນເກີດ­ຢູ່­ຊໍາເໜີ ກໍເວົ້າ­ຊໍາເໜີ, ຄົນ­ທີ່ເກີດ­ຢູ່ເວງ­ຈັນ ໄປໃຫຍ່­ຢູ່­ປາກເຊ ກໍເລີຍເວົ້າແບບ­ປາກເຊ ຄົນ­ຫຼ້າເກີດ­ຢູ່­ປາກເຊ ພໍ່ແມ່­ກໍກັບ­ມາເວງ­ຈັນ ກໍເລີຍເວົ້າແບບເວງ­ຈັນ. 

- ຜຂ: ເອີ...ແມ່ເຖົ້າເວົ້າ­ພາ­ສາໄທເມີ້ຍ­ບໍ ? 
- ມຖ: ພາ­ສາ­ຜູ້ໄທ. 
- ຜຂ: ເອີ...ຜູ້ໄທບໍ ? 
- ມຖ: ຜູ້ໄທ. 
- ຜຂ: ຄົນ­ຜູ້ໄທຫັ້ນ­ຢູ່ເຂດ­ນັ້ນ­ຫຼາຍ­ບໍ ? 
- ມຖ: ຜູ້ໄທໝົດເຂດ­ນັ້ນ. 
- ຜຂ: ເອີ. 
- ມຖ: ຜູ້ໄທແນ່ ລາວເທິງແນ່­ຊົນ­ຊາດ. 
- ຜຂ: ອືມ໌­...ຈັ່ງໃດຈຶ່ງໄດ້­ມາ­ຢູ່­ວຽງ­ຈັນ­ຫັ້ນ ? 
- ມຖ: ເປັນ­ຄົນປະ­ຕິວັດ ພໍ່ເປັນເຈົ້າເມີງ ເປັນເຈົ້າແຂວງ­ ກໍເລີຍໄປນໍາ­ພໍ່. 
- ຜຂ: ເອີ.. 
- ມຖ: ພໍ່ໄປເຕົ້າໂຮມ­ສອງແຂວງໃດ໊ ຕອນໄປນໍາ­ພໍ່ບໍ່­ຈັກເຮັດເວກເຮັດ­ງານ­ດອກ ຕອນ­ພໍ່ໄປ. 
- ຜຂ: ໄປຕອນ­ຈັກ­ປີ. 
- ມຖ: ໄປຕອນ ໑໐-໑໑ ປີນີແລ້ວ. 
- ຜຂ: ຮວາຍ ຄືໄປຊັ້ນນ່າ. 
- ມຖ: ໂອ...ຝຣັ່ງເອົາ­ພໍ່ເຖົ້າໄປຂ້າ, ນະ­ບ່າວ, ພໍ່ຢ້ານຝຣັ່ງຂ້າອີກ ກໍໜີໄປ ບໍ່­ມີເຜີເລ້ງນ້ອງ ເລ້ງແມ່­ພໍກໍມາ­ຮັບໄປ. 
- ຜຂ: ເອົາວ໌­ ພາ­ສາ­ຜູ້ໄທຄືພາ­ສາ­ລາວເນາະ­ ? 
- ມຖ: ກໍພາ­ສາ­ລາວເຮົານີ້ແລ້ວ ແຕ່­ລູກເຂົາວ່າບໍ່ຄື. 
- ຜຂ: ບໍ່­ຄືຈັ່ງໃດ ? 
- ມຖ:(ເລົ່າ) ຕອນ­ຢູ່­ປາກເຊ ບອກໃຫ້­ລູກເອົາກະ­ເຊມາໃຫ້ ເຂົາວ່າບໍ່­ມີ. 
(ລູກແມ່ເຖົ້າເລົ່າ­ຕໍ່ ແມ່ບອກໃຫ້ລູກເອົາກະ­ເຊມາໃຫ້ ພວກ­ລູກໆ­ກໍເຂົ້າໃຈວ່າກະ­ແຊັດເພງ ກໍເອົາກະ­ແຊັດ­ມາໃຫ້ແລ້ວແມ່ວ່າບໍ່ແມ່ນ ບາດແລ້ວແມ່­ຂັນ­ໝາກ). 
- ຜຂ: ກະ­ເຊ ແມ່ນ­ຂັນ­ໝາກແມ່ນ­ບໍ ?
- ມຖ: ແມ່ນ. 
- ລູກ­ສາວ: ຕອນ­ຢູ່­ປາກເຊ ແມ່ເຖົ້າໄປຕລາດໄປຊື້ ເຜິ້ງປ່ຽງ ຖາມແມ່ຄ້າວ່າ ມີເປ່ງເຜິ້ງ­ບໍ່ ແມ່ຄ້າບອກວ່າບໍ່­ມີ ບາດແລ້ວ ໄປຈັບເອົາແມ່ຄ້າກະ­ບອກວ່າ ເຜີ້ງປ່ຽງ ຮ່າໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ 
- ຜຂ: ຮ່າໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ ເອົາ­ລະ­ ມີວິລະ­ກັມຫຍັງ­ອີກ ວ່າໃຫ້­ຟັງເບິ່ງ­ດູ. 
- ມຖ: ຕອນ­ຢູ່­ປາກເຊ ໃຊ້ເອີ້ຍເລ້ງ­ຄົນ­ປາກເຊ ບອກໃຫ້ເຂົາໄປຊື້ຊີ້ນໂງ­ມາ­ສອງ­ສາມໂລ, ບາດແລ້ວເຂົາ ໄປຊື້­ງູສິງ­ມາ ໓-໔ ໂຕ, ບອກເຂົາວ່າບໍ່ແມ່ນ­ງູ ໃຫ້­ຊື້­ຊີ້ນໂງ ເຂົາວ່າບໍ່­ມີ ບອກເຂົາວ່າມີ ເຂົາ­ຂ້າ­ທຸກ­ວັນ ເຂົາ­ຖາມວ່າໂງ­ກິນຫຍັງ ບອກເຂົາວ່າກິນຫຍ້າ ເຂົາ­ຈຶ່ງວ່າບໍ່ແມ່ນ­ງົວຫັ້ນ­ບໍ ? ຕອບເຂົາວ່າ ເອີ……..ໂງ, ເຂົາກໍພາກັນ­ຫົວຂວັນ ເຮົາກໍຫົວຂວັນ­ຄັກ. 
- ຜຂ: ເອີ...ເຂົາບໍ່­ຮູ້­ນໍ ຟັງເຂົາ­ຮູ້ເລື່ອງ­ບໍ ? 
- ມຖ: ຟັງເຂົາ­ຮູ້ ແຕ່ເຂົາບໍ່­ຮູ້ເຮົາ ພໍ່ເດັກນ້ອຍ ກະ­ຍັງ­ບໍ່ຮູ້ຢູ່­ນໍາກັນ ສີ່ຫ້າ­ສິບ­ປີ. 
- ຜຂ: ພໍ່ອອກ­ຢູ່ບ້ານໃດ ? 
- ມຖ: ຄົນຫ້ວຍ­ຍາງ ປາກເຊຄວາຍ­ລໍາ­ຄວາຍຫລ່ອນ. 
- ຜຂ: ບໍ່­ຮູ້ເລື່ອງໃດ ? 
- ມຖ: ແຕ່ກ່ອນ­ທີ່ບ້ານ­ບໍ່­ກິນ­ກົບ ກິນແຕ່ເຂດ. 
- ຜຂ: ເຂດແມ່ນຫຍັງ­ຫັ້ນ. 
- ມຖ: ເຂດ ກະ­ເຂດ, 
- ຜຂ: ບໍແມ່ນ­ຂຽດ­ຫັ້ນ­ບໍ ? 
- ມຖ: ເອີ...ເຂດ, ແຕ່­ກີ້­ທຸກໃດ ຂ້ອຍນ່ອຍ ໄປເສີມາເສີມີແຕ່ຍ່າງ­ບໍ່ໄດ້ຂວີ່ລົດ ຂວີ່ຍົນໃຫຼ. 
- ຜຂ: ຂວີ່. 
- ມຖ: ເອີ ຂວີ່ 
- ຜຂ: ຂີ່­ຫັ້ນ­ບໍ ? 
- ມຖ: ໂດຍ....ຂວີ່ 
- ຜຂ: ຖາມແນ່ ຖ້ວຍແບນ­ນີ້ວ່າ­ຈັງໃດ ? 
- ມຖ: ໂຖ້ຍແບນ 
- ຜຂ: ບໍ່ແມ່ນ­ຈານ­ບໍ ? 
- ມຖ: ບໍ່...ໂຖ້ຍແບນ, 
- ຜຂ: ເອີ...ວ່າ­ຄືບ້ານ­ອາ­ຈານ, ໂຕເອງ­ນີ້ເດ ?(ບ້ານຜູ້ຂຽນ ຈານ ຈະວ່າ ຖ້ວຍແບນ, ຕໍ່ມາວ່າຈານແບນ, ປັດຈຸບັນເຫຼືອແຕ່ ຈານ) 
- ມຖ: ເອງ 
- ຜຂ: ຕົນ­ຕົວນີ້ເດ ? 
- ມຖ: ຕົນໂຕ ? 
- ຜຂ: ເອີ...ວ່າ­ຄືບ້ານ­ອາ­ຈານ ຕົນໂຕ, ສຽມເດ ? 
- ມຖ: ໜໍ 
ບາດ­ຊິຈົບ­ຖາມແມ່ເຖົ້າວ່າ ເມືອງ­ວັງອ່າງ­ຄໍາ­ຢູ່ໃສ ? 
- ແມ່ເຖົ້າບອກວ່າ ເມີງ­ວັງ ກັບເມີງອ່າງ­ຄໍາ ­ຢູ່ແຖວນັ້ນແລ້ວ ເອົາ­ສອງເມີງ­ມາໂຮມ­ກັນເປັນເມີງເຊໂປນ. 
(ແລະ­ເວົ້າ.ກັນ­ອີກ­ຍາວໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ ລໍຟັງ­ສຽງແທ້ໆ­ໆ­ໆ­ໆ­ ໃນ­ວີດີໂອ ຫາກ­ຕັດ­ຕໍ່ເປັນ­ບັ້ນໆ­ໄດ້ ມັນ­ຍາວໆ­ໆ­ ຖ່າຍໃນໂທຣະ­ສັບ) 

ຂອບໃຈ ທີ່­ອົດ­ສາອ່ານ................ 
ອະ­ທິບາຍ­ຄໍາ­ຫຍໍ້: 
- ຜຂ: ຜູ້­ຂຽນ 
- ມຖ: ແມ່ເຖົ້າ.

ອ່ານໃນລິງກ໌

ຊົມເຊີຍ ມາຈາກໃສ ?

ຊົມ ກັບ ເຊີຍ ເປັນ­ພາ­ສາ­ລາວແທ້ໆ­ໆ­ໆ­ ບໍ່ແມ່ນ­ມາ­ຈາກ­ພາ­ສາອື່ນນ່ອນ­ນອນ, ຜູ້­ຂຽນເຄີຍ­ຕັ້ງ­ບົດເລື່ອງເມື່ອປີກາຍວ່າ "ພາ­ສາ­ລາວມາ­ຈາກ­ຄົນ­ລາວເອງ ແຕ່­ມີຄໍາບາງ­ພາ­ສາມາ­ຈາກ­ພາ­ສາອື່ນ ພາ­ສາອື່ນ­ທີ່­ມັກໃຊ້­ຫຼາຍໃນ­ພາ­ສາ­ລາວ 
໑. ພາ­ສາ­ປາ­ລີ 
໒. ສັນສະ­ກິດ 
໓. ພາ­ສາ­ຂະ­ເໝນ(ຕະ­ກູນ­ມອນຂະ­ແມຣ໌­ ຊົນເຜົ່າ­ລາວເທິງ) 
໔. ຝຣັ່ງ 
໕. ພາ­ສາ­ຈີນ 
ແລະ­ອື່ນໆ­ລົດ­ລັ່ນ­ກັນໄປ ເຊັ່ນ­ຫວຽດ, ພະ­ມ້າເປັນ­ຕົ້ນ. 

- ສະ­ນັ້ນ, ຊົມເຊີຍ ຈຶ່ງເປັນ­ພາ­ສາ­ລາວບໍຣິສຸດ ບໍ່ແມ່ນ­ມາ­ຈາກ­ພາ­ສາ­ຂ້າງເທິງ­ນັ້ນ ຊົມເຊີຍ­ມາ­ຈາກ­ຄໍາ­ລາວສອງ­ຄໍາ­ຜະສົມ­ກັນ ຄື 
ກ. ຊົມ: ດູ, ມອງ, ຈ້ອງ, ສ່ອງ, ເບິ່ງ, ຫຼຽວ, ແລ, ຜໍ່, ສິ້ງ. 
ຂ. ເຊີຍ: ສະ­ໜັບສະ­ໜູນ (ແປເອົາ­ຄວາມສະ­ແດງ­ຄວາມເຫັນພ້ອມ)

- ເຮົາເຄີຍ­ຍິນ ສະ­ໄໝແຕ່­ຍັງເດັກນ້ອຍວ່າ "ຂາເຊີຍ" ຫຼືມີຜູ້ໃດ­ຜູ້­ໜຶ່ງ­ມາ­ສະ­ແດງ­ຄວາມເຫັນດີ ເຫັນພ້ອມ­ຜູ້ໃດ­ຜູ້­ໜຶ່ງຢ່າ­ອອກໜ້າອອກ­ຕາ ເຮົາມັກຈະ­ເວົ້າວ່າ "ຈັ່ງແມ່ນເຊີຍ­ກັນແທ້­ນໍ" ສະ­ນັ້ນ, ຕາມ­ຜູ້­ຂຽນ(ຄິດວ່າ) ໜ້າ­ຊິກົງ­ກັບ­ຄໍາວ່າ "ເຊັຍຣ໌­" ໃນ­ພາອັງ­ກິດ ຄະ­ນະ­ບຸກ­ຄົນນະ­ໜຶ່ງ ຍິນ­ດີກັບ­ການແຕະ­ບານ ຝ່າຍໃດຝ່າຍ­ໜຶ່ງ ເຂົາ­ຮຽກວ່າ "ຂາເຊັຍຣ໌­" ຄືສະ­ແດງ­ຄວາມ­ຍິນ ສະ­ນັ້ນ­ຄໍາວ່າເຊີຍ ໜ້າ­ຊິແມ່ນ­ຄໍາວ່າ "ຍິນ­ດີ" 

- ຫາກເປັນເຊັ່ນ­ນັ້ນແທ້ ຄໍາວ່າ­ຊົມເຊີຍ ອາດ­ຊິແປວ່າ "ສະ­ແດງ­ຄວາມ­ຍິນ­ດີດ້ວຍ­ການ­ດູແລ ຫຼືເບິ່ງແຍງ" ຖືກ­ຜິດວ່າກັນໃໝ່ (ເພາະ­ເປັນ­ການ­ວິເຄາະ­ຄໍາ ຍັງ­ບໍ່­ທັນເປິດ­ວັດຈະ­ນານຸກົມ) ອີກອັນໜຶ່ງ ຄັນຄົນລາວບໍ່ຢາກວ່າພາສາຕ່າງປະເທດ ເວລາໄປເບິ່ງ ກີລາ ຫຼືວັນນະຄະດີ ບໍ່ຢາກວ່າ ໄປເຊັຍຣ໌ ກໍໃຫ້ວ່າ ໄປຊົມເຊີຍກະບໍ່ຜິດດອກ.

ລິງກ໌

- ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈາ ເປັນແບບໃດ ?

- ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈາ ແມ່ນ­ການເວົ້າ­ພາ­ສາ­ຕ່າງປະ­ເທດ(ເວັ້ນ­ພາ­ສາ­ປາ­ລີ-ສັນສະ­ກິດ ເພາະ­ເປັນ­ພາ­ສາ­ຕິດ­ພັນ­ຫຼັກ­ຂອງ­ພາ­ສາ­ລາວມາເຫີງ­ນານ) ທັງ­ທີ່­ມີຄໍານັ້ນໆ­ຢູ່ກ່ອນແລ້ວ ແຕ່­ມັກເອົາ­ຄໍາ­ຕ່າງປະ­ເທດ­ມາແທນ ເຊັ່ນ­ນັ້ນເຮົາ­ຮຽກວ່າ­ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈາ (ຜ່ານມາທາງການຍັງ­ບໍ່­ທັນ­ມີກົດເກນໃດ ທີ່­ຜູ້­ຕັ້ງ­ທິດສະ­ດີນີ້ ອະ­ທິບາຍ) ຈຶ່ງ­ຕັ້ງ­ກົດເກນ­ມາໃຫ້­ພິເຄາະ­ນໍາກັນ ບໍ່­ທັນ­ຮັບວ່າ­ຖືກຕ້ອງ ຫາກ­ສັງ­ຄົມ­ຍອມ­ຮັບ­ກັນ­ຫຼາຍ­ຂຶ້ນຖືເປັນ­ອັນວ່າ ກົດເກນນີ້­ຖືກຕ້ອງ, ຢ່າງໃດ­ກໍຕາມ ຄໍາວ່າ ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈາ ກໍມີການໃຊ້ໃນ­ພາ­ສາ­ລາວແລ້ວ ເຮົາ­ຈຶ່ງ­ມາ­ສຶກ­ສານໍາກັນວ່າ­ຄໍາວ່າ ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈາ ເປັນແບບ­ນີ້­ຖືກ­ບໍ ? (ຕາມ­ສັງເກດແລ້ວ ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈານັ້ນ ບໍ່ໄດ້ເກີດ­ຂຶ້ນໃນ­ຍຸກ­ປັດ­ຈຸບັນເທົ່າ­ທີ່ຄວນ ມັກຈະ­ເກີດ­ຂຶ້ນໃນ­ຍຸກກ່ອນ­ປົດປ່ອຍ ຈຶ່ງເຊື່ອວ່າ ຄໍາວ່າ "ໃຊ້­ພາ­ຊອດກະ­ຈາ" ນັ້ນເກີດ­ຂຶ້ນກ່ອນ­ປີ ໑໙໗໕)

- ຕົວຢ່າງ­ຕໍ່­ລົງໄປນີ້ ບໍ່­ມີຈິງໃນ­ສັງ­ຄົມ­ປັດ­ຈຸບັນ ຜູ້ຂຽນແຕ່ງຂຶ້ນເປັນເລື່ອງ­ສົມ­ມຸດ­ຂຶ້ນ­ມາ ເພື່ອເປັນຕົວຢ່າງໃຫ້ເຫັນວ່າ ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈາເປັນເຊັ່ນໃດ, ບໍ່­ມີຈິງໃນ­ສັງ­ຄົມ­ລາວປັດ­ຈຸບັນ­ດອກ ຍົກ­ມາໃຫ້ເຫັນວ່າການໃຊ້­ພາ­ສາ­ຊອດກະ­ຈາເປັນ­ຈັ່ງ­ຊີ້­ຊື່ໆ­ (ຍົກເວັ້ນເດັກນ້ອຍເກີດໃນຕ່າງປະ­ເທດ ມາ­ຮຽນເວົ້າ­ລາວ) 
- ພໍ່ຂ້ອຍ­ຂີ່­ຣົດໂອໂຕໄປອັອຟຟິດທຸກ­ວັນ, ແຕ່­ລາວມັກຊີຣຽດກັບ­ການ­ຂັບ­ຂີ່­ຣົດດ­ຍາມເຊົ້າເພາະ­ມັນ­ອັ່ງຖນົນ­ຫຼາຍ, ດຽວນີ້ ວຽງ­ຈັນເຮົາ­ຣົດເພີ່ມ­ຂຶ້ນ­ຫຼາຍ ແຕ່ຖະ­ໜົນ­ຫົນ­ທາງ­ບໍ່ເພີ່ມ­ຂຶ້ນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້­ຣົດ­ອັ່ງຖະ­ໜົນ ຕິດ­ຕໍ່­ກັນເປັນແຖວ, ຣົດ­ບາງ­ຄັນ­ບໍ່­ມັກແລ່ນ­ຕາມເລນໂຕ ມັກຈະ­ເຈືອກ­ອອກ­ນອກເລນ ເຊິ່ງເປັນ­ສາເຫດໃຫ້­ຣົດເກີດເອັກ­ຊິເດັນທຸກໆ­ວັນ ພວກໂປຣິດກໍທໍາ­ໜ້າ­ທີ່ຢ່າງຫ້າວຫັນ, ທັງ­ບໍຣິການປ່ອຍ­ຣົດ ແລະ­ເບິ່ງແຍງ­ບໍ່ໃຫ້ເກີດເອັກ­ຊີເດັນ, ຂ້ອຍເຫັນສະ­ພາບບ້ານເຮົາ­ຣົດ­ອັ່ງຖະ­ໜົນ­ຍາມເຊົ້າ ໄລຍະ­ຫຼັງໆ­ນີ້ເວລາໄປອັອຟຟິດມັກຈະ­ໄປນໍາ­ພໍ່ ເພາະ­ອັອຟຟິດຂອງ­ພໍ່­ຢູ່ໃກ້­ກັນ­ກັບ­ອັອຟຟິດ­ຂອງຂ້ອຍ, ພໍ່ເຮັດ­ວຽກ­ຢູ່ຫ້ອງ­ການອິມເມເຄເຊິນ ຂ້ອຍເອງ­ຢູ່ທະ­ນາ­ຄາບ­ພາບບ­ລິກ ຈຶ່ງງ່າຍເວລາອອກ­ການ­ກໍກັບບ້ານ­ນໍາ­ພໍ່, ຄັນ­ພໍ່ເລີກ­ວຽກກ່ອນ ເພີ່ນກະ­ເຕເລໂພນມາບອກ ກັບເມື່ອກັບ­ພໍ່­ທຸກ­ວັນ. 

- ໄດ້­ຮັບ­ການ­ບອກເລົ່າ­ຈາກ­ຄົນເຖົ້າວ່າ ສະ­ໄໝລະ­ບອບເກົ່າມີການເວົ້າແບບ­ນີ້ໃນ­ສັງ­ຄົມ­ລາວຈິງ ຜູ້­ຂຽນ­ຈຶ່ງເຊື່ອວ່າ ຄຳວ່າ “ພາ­ສາຊອດກະຈາ” ເກີດ­ຂຶ້ນ­ມາກ່ອນ­ປົດປ່ອຍແລະ­ຫຼັງ­ປົດປ່ອຍ­ຈັກໜ່ອຍ, ແຕ່ບໍ່ມີກົດເກນອະທິບາຍ ໄວ້ ສໍາ­ລັບ­ຄົນ­ລາວຢູ່ຕ່າງປະ­ເທດ­ນັ້ນ ປັດ­ຈຸບັນ­ນີ້­ມັກຈະ­ເວົ້າ­ພາ­ສາ­ລາວ ແບບ­ທີ່­ຍົກ­ຕົວຢ່າງ­ມານີ້ ຫຼວງ­ຫຼາຍ ການໃຊ້ພາສາແບບຍົກຕົວຢ່າງມານີ້ ຈຶ່ງວ່າພາສາຊອດກະ.

"ພົງສາວະດານ"

- ໃນ­ບັນ­ດາ­ປະ­ເທດ­ອາ­ຊີນີ້ ມີໜັງ­ສືປະ­ຫວັດ­ສາດ­ຂອງ­ຕົນ ຄື ເລີ່ມ­ຕົ້ນ­ຈາກ ນິທານ, ຕໍານານ, ແລ້ວຈຶ່ງກ້າວເຂົ້າ­ຂອງ "ພົງ­ສາວະ­ດານ" ເມື່ອຜ່ານ­ຍຸກຂອງ­ສາວະ­ດານແລ້ວ ຈຶ່ງກ້າວເຂົ້າຍຸກ­ຂອງປະ­ຫວັດ­ສາດ.

- ປະ­ຫວັດ­ສາດ ໄດ້­ກໍາເນີດເກີດ­ຂຶ້ນແທ້ໆ­(ໃນ­ຢູໂຣບ ເຊິງ­ຂຽນວ່າ History ນັ້ນ­ກໍໃນ­ຕົ້ນສະ­ຕະ­ວັດ­ທີ ໒໐ ນີ້, ແຕ່­ຄໍາວ່າ "ພົງ­ສາວະ­ດານ" ນັ້ນໄດ້­ກໍາເນີດເກີດ­ຂຶ້ນກ່ອນ­ຍຸກປະ­ຫວັດສາດ­ຂອງ­ຊາດຕ່າງໆ­ໃນ­ອາ­ຊີ ໂດຍສະ­ເພາະ­ປະ­ເທດ­ລາວເຮົານີ້ ຍຸກ­ຕໍານານ ໄດ້ເສື່ອມ­ຕໍ່ເຂົ້າ­ສູ່­ຍຸກ­ຂອງ­ພົງ­ສາວະ­ດານ ກໍຢູ່ໃນປະ­ມານ ຄ.ສ ໑໒໐໐ ເປັນ­ຕົ້ນ­ມາ, ສ່ວນ­ຍຸກ­ຂອງ­ພົງ­ສາວະດານ ເຊື່ອມ­ຕໍ່ໃສ່­ຍຸກ­ຂອງປະ­ຫວັດ­ສາດແມ່ນ­ຢູ່ໃນປະ­ມານ­ປີ ໑໙໐໐ ເປັນ­ຕົ້ນ­ມາ.

ຄໍາວ່າ "ພົງ­ສາວະ­ດານ ແມ່ນຫຍັງ ?". 
- ພົງສາວະ­ດານ ແຝງ­ມາ­ຈາກ ພົງ­ສາວະ­ຕານ
- ພົງ­ສາ = ມາ­ຈາກ ວົງ­ສາ­ຄະ­ນາຍາດ ຫຼືສະ­ກຸນ­ວົງ, ອັນ­ໝາຍເຖິງ­ຍາດ­ພີ່ນ້ອງ­ທີ່­ສືບສະ­ກຸນ­ກັນ­ຈາກ­ຄົນ­ຮູ່ນ­ໜຶ່ງ­ສູ່­ຄົນ­ຮູ່ນ­ໜຶ່ງ ອັນ­ມີຍາດຂ້າງແມ່ ແລະ­ຂ້າງ­ພໍ່,

- ອາວະ­ຕານ(ໃຊ້ໝາກຕານ) : (ແປງ ຕ ເປັນ ດ) ກໍຄືການແບ່ງ­ພາກ­ມາເກີດ, ການ­ມາ­ຮັບໃຊ້­ຊາດ ການ­ຈຸຕິຈາກສະ­ຫວັນ ມາ­ສູ່ໂລກມະ­ນຸດ.

- ຄໍາວ່າ "ພົງ­ສາວະ­ດານ" ຈຶ່ງ­ໝາຍເຖິງ "ບຸກ­ຄົນ­ຜູ້­ມີບຸນ, ພະ­ເຈົ້າ ຫຼືເທພະ­ບຸດ ເທພະ­ດາ ໄດ້ແບ່ງ­ພາກ ຫຼືລົງ­ມາເກີດ ເພື່ອປົກ­ຄອງມະ­ນຸດ, ສະ­ນັ້ນ ເຮົາ­ຈະ­ເຫັນວ່າ ໃນ­ບັນ­ດາ­ປະ­ເທດ­ອາ­ຊີນີ້ ຈະ­ກ່າວເຖິງກະ­ສັດ­ຂອງ­ຕົນ­ຕາມ­ທັດສະ­ນະ­ຄວາມ ເຊື່ອພື້ນ­ຖານ­ຂອງ­ສາ­ສນາ­ຂອງເຂົານັບ­ຖືຢູ່.

- ຄໍາວ່າ "ພົງ­ສາວະ­ດານ" ໃນ­ຄວາມ­ໝາຍ­ຂອງ­ພາ­ສາ­ລາວ ແມ່ນເວົ້າ­ສະ­ເພາະ­ການ­ບັນ­ທຶກເຊື້ອພະ­ວົງ ອັນເປັນ­ວົງ­ບໍຣິສຸດ­ທີ່­ອາວະ­ຕານ­ມາ­ຈາກ­ຊັ້ນຟ້າ, ນອກ­ຈາກ­ພົງ­ສາວະ­ດານແລ້ວຍັງ­ມີ "ພົງ­ສາວະ­ລີ" ອີກ ອັນ­ໝາຍເຖິງ ການ­ບັນ­ທຶກເຊື້ອວົງ­ຂອງ­ສາມັນ­ຊົນ­ຄົນ­ຜູ້­ມີຄວາມ­ສໍາ­ຄັນ­ຕໍ່­ຊາດ ຫຼືສະ­ກຸນ­ວົງ­ສາ­ຂາ­ຕ່າງໆ­. 


ໂດຍ: ພຣະ­ອາ­ຈານເນືອງ­ພິລັກ ໂຊຕິທອນ 
(ຫົວໜ້າ­ຫ້ອງ­ການ­ວິຊາການ ວິທະ­ຍາໄລສົງ)

ຄໍາລາວ ໄດ້ຈາກພາສາຂະມຸ

ພາ­ສາ­ລາວ................................ພາ­ສາ­ຂະ­ມຸ 
ຮ້ອຍ.................................................ຣ້ອຍ 
ໂຮງ..................................................ໂຣງ 
ຮຽນ...................................................ຣຽນ 
ໂຮມ...................................................ຣວມ 
ເຮັ່ງ...................................................ເຣັ່ງ 
ຮຽບ...................................................ຣຽບ 
ຮາດ...................................................ຣາດ 
ຮອດ...................................................ຣອດ
(ໃຜມີອີກ ອອກ­ຄວາມເຫັນ­ຕໍ່)
ງ­ວັບ ເຄື່ອງ­ມືສໍາ­ລັບຫ້າງເອົານົກ 
ຊີຢອດ/ຫ່າວ ເຄື່ອງຫ້າງເອົາ­ໜູ/ກະ­ຮອກ 
ກະ­ເທີນ ເຄິ່ງ­ກາງໆ­ 
ກະ­ຢັງ ເຄື່ອງ­ສານໃຊ້ເປ້ 
ແປ່ມ ເຄືອ່ງ­ສານໃຊ່ໃສ່ເຂົ້າໃນເຮືອນ 
ດອງ ແຊ່­ນໍ້າເກືອ 
ມາກ ຫຼວງ­ຫຼາຍ 
ແຍງ ເບິ່ງແຍງ­ດູແລ 
ຜານ ຂ້າ­ລ້າງ­ຜານ 
ແຕ່ງ ແຕ່ງແປງ 
ລະ­ ປະ­ລະ­ ລະ­ເລີກ 
ຫູງ ຫູງ­ຕົ້ມ 
ຫວດ ໃຊ້­ໜຶ້ງ­ອາ­ຫານ 
ຮາງ ຮາງ­ໝູ/ເຂົ້າ­ຮາງ/ເຕົາ­ຮາງ/ຮາງ­ລິນ 
ແໜບ ໝົກເປັນແໜບ/ເຂົ້າ­ໜົມແໜບ 
ໂບກ ຂອງ­ສໍາ­ລັບ­ຜອງເຂົ້າ/ຫຼິ້ນໂບກ/ຮູເປັນ­ຫຼຸມ 
ແອບ ແອບເຂົ້າ/ແອບ­ຢາ 
ງາຍ ເຂົ້າງາຍ 
ໂຕ ໂຕສັດ 
ຄົວ, ຄາບ, ແຖມ, ເຫິງ, ຢວກ, ໄຮ່, ຮອດ, ຊົ່ວ, ຄາວ (ໄລຍະ­ເວລາ) ຕື່ມ ແລະ­ອື່ນໆ­ອີກ 

ອົມ ຂຣອງ = ນໍ້າ­ຂອງ 

ເວົ້າເລື່ອງທະນະບັດ ກັບພັນທະບັດ

- ມີບາງ­ຄົນເຂົ້າໃຈວ່າ ເງິນ ເປັນ­ພັນທະ­ບັດ ທີ່ແທ້­ບໍ່ແມ່ນ ເງິນ­ຄືທະ­ນະ­ບັດ, ເງິນເປັນ­ບັດເຈັ້ຍ ທີ່ທະ­ນາ­ຄານ­ກໍານົດ­ອອກ­ມາ ຈຶ່ງ­ຮຽກວ່າ­ທະ­ນະ­ບັດ. 

- ພັນທະ­-ປັຕຕະ­ (ບັດ­ທີ່­ກໍານົດ­ມູນຄ່າ ມີພັນທະ­ລະ­ຫວ່າງ­ຜູ້­ຖືຄອງ ແລະ­ຜູ້ອອກ­ບັດ)
- ທະ­ນະ­-ປັຕຕະ­ (ບັດທະ­ນາ­ຄານ- ເປັນເງິນ ທີ່­ມີມູນຄ່າ­ຕາມ­ທີ່ໄດ້­ກໍານົດໃນ­ບັດ­ນັ້ນ ເຊິງທະ­ນາ­ຄານເປັນເຈົ້າ­ຂອງ)

໑. ພັນທະ­ບັດ : ບັດ­ກາ­ສານ­ໜີ້ ທີ່­ລັດຖະ­ບານ­ມອບໃຫ້ທະ­ນາ­ຄານແຫ່ງ­ຊາດ ຫຼືທະ­ນາ­ຄານ­ພານິດ ກໍານົດ­ອອກ­ມາ ເພື່ອວັດ­ຖຸປະ­ສົງຣະ­ດົມເງິນໄປໃຊ້ໃນ­ວັດ­ຖຸປະ­ສົງໃດ­ໜຶ່ງ ຂອງ­ລັກຖະ­ບານ, ພັນທະ­ບັດ­ນັ້ນ ລັດຖະ­ບານ­ຕິດ­ໜີ້(ເປັນ­ລູກ­ໜີ້) ມີພັນທະ­ຕໍ່ຄວາມ­ຮັບ­ຜິດ­ຊອບ­ທີ່ຈະ­ຕ້ອງຈ່າຍ­ໜີ້­ສິນ­ຄືນໃຫ້ແກ່­ຜູ້ຄອບ­ຄອງ­ພັນທະ­ບັດ ຕາມ­ກົດ­ໝາຍ, ພັນທະ­ບັດ ເປັນ­ບັດ­ກາ­ສານ­ໜີ້ ທີ່­ຜູ້ເປັນເຈົ້າ­ຂອງ­ສາມາດ­ຮຽກເກັບເງິນ­ຄືນ ກັບທະ­ນາ­ຄານ­ທີ່­ຮັບ­ຜິດ­ຕາມ­ກໍານົດໄວ້, ພັນທະ­ບັດ ຍັງ­ສາມາດ­ຈໍາ­ໜ່າຍ ແລກປ່ຽນ­ສິ່ງ­ຂອງໄດ້­ພາຍ ໃຕ້­ກົດ­ໝາຍ­ທີ່­ກໍານົດ.(ເວົ້າ­ພາ­ສາ­ຊາວບ້ານ ພັນທະ­ບັດເປັນ­ບັດ­ທີ່­ມີມູນຄ່າ ສາມາດໃຊ້ຕ່າງເງິນໄດ້­ຕາມ­ທີ່­ກົດ­ໝາຍ­ກໍານົດ-ແຕ່­ບໍ່ແມ່ນເງິນ). 

໒. ທະ­ນະ­ບັດ :(ເງິນ) ເປັນ­ບັດ ທີ່ທະ­ນາ­ຄານແຫ່ງ­ຊາດໄດ້­ກໍານົດ­ອອກໃຊ້ແທນເງິນ ມີມູນຄ່າ­ຕາມ­ທີ່­ກໍານົດໄວ້ ສາມາດ­ຊໍາ­ຮະ­ໜີ້­ສິນໄດ້­ຕາມ­ກົດໝາຍ­ກໍານົດ.

- ການ­ພິມເງິນ­ຂອງ­ທຸກປະ­ເທດ­ມັກຈະ­ເປັນຄ້າຍໆ­ກັນ­ໝົດ ຄືລັດຖະ­ບານ­ຂອງປະ­ເທດ­ນັ້ນໆ­ ມອບໜ້າ­ທີ່ໃຫ້ແກ່ທະ­ນາ­ຄານແຫ່ງ­ຊາດ­ອອກ ໂດຍທີ່­ລັດຖະ­ບານປະ­ເທດ­ນັ້ນໆ­ ຕ້ອງ­ອອກ­ກົດ­ໝາຍ­ຮັບປະ­ກັນເງິນ ໂດຍ­ລັດຖະ­ບານ­ນັ້ນຕ້ອງ­ມີຊັບ­ສີນ ແລະ­ທະ­ນະ­ບັດເງິນຕຣາ­ຕ່າງປະ­ເທດ ຄໍາ ເງິນ ແລະ­ ວັດ­ຖຸອັນ­ມີຄ່າໄປຄ້ໍາ­ປະ­ກັນ ກັບສະ­ຖາບັນ­ການເງິນ­ທີ່­ສາກົນ­ກໍານົດໄວ້ ໃນ­ມູນຄ່າ­ຂອງທະ­ນະ­ບັດ­ທີ່ຈະ­ພິມແລ້ວຈຶ່ງ­ພິມ, ສໍາ­ລັບ­ການ­ພິມເງິນ(ທະ­ນະ­ບັດ) ທະ­ນາ­ຄານເປັນ­ຜູ້ອອກແບບ ບາງປະ­ເທດ­ກໍຜ່ານສະ­ພາ ບາງປະ­ເທດ­ກໍຜ່ານສະ­ພາ­ຂອງ­ລັດຖະ­ບານ ແລ້ວຈຶ່ງ­ນໍາໄປພິມ ສໍາ­ລັບ­ການ­ພິມ­ນັ້ນ ພິມ­ທີ່ໃດ­ກໍໄດ້ ລາວເຮົາມັກ­ພິມ­ຈາກໂຊຫວຽດ ຈີນ ແຕ່­ປັດ­ຈຸບັນວ່າມີໂຮງ­ພິມເອງແລ້ວ ແລະ­ຍິນວ່າ­ພິມ­ຄັ້ງແຮກແມ່ນ ໃບ­ພັນໃໝ່(ຄືໃບ­ພັນ­ສາມ­ນາງ)ນັ້ນ, ແຕ່ຢ່າງໃດ­ກໍຕາມ ຜົນ­ງານ­ຂອງທະ­ນາ­ຄານແຫ່ງ­ຊາດ ນັບແຕ່­ມີໂຮງ­ພິມເປັນ­ຂອງ­ຕົນເອງ­ມາ ແມ່ນໄດ້­ພິມເງິນໃໝ່ຂອງ­ຕົນ­ອອກ­ມາເປັນປະ­ຈໍາ.

ເວົ້າເລື່ອງຕົວເຟື້ອງ

- ເວົ້າເລື່ອງໂຕເຟື້ອງ­ນີ້ ໃນ­ອັກຂະ­ຫຼະ­ວິທີລາວມີຕົວເຟື້ອງ­ທຸກ­ຕົວ, ຕົວເຟຶ້ອງເຂົາ­ຮຽກວ່າ­ຕີນ ຫຼືຕົວເຟື້ອງ ກໍວ່າ 
ກ່ອນ­ອັກ­ສອນ­ລາວຈະ­ປັບ­ປຸງໃສ່­ພິມ­ດີດ­ອັກ­ສອນ­ຕົວເຟື້ອງ­ຖືກ­ຂຽນໃນ­ໝວດ­ອັກຂະ­ຫຼະ­ວິທີລາວເກືອບ­ທຸກໂຕ ຫຼັງໆ­ມາ­ໝົດ­ຄວາມ­ນິຍົມ ຈຶ່ງ­ຍັງເຫຼືອນ້ອຍ. 


ປັດ­ຈຸບັນ­ຕົວເຟື້ອງ­ຍັງເຫຼືອໃນ­ອັກ­ສອນ­ລາວ ຄື 
ໜ, ໝ, ຫຽ. 

- ໂຕ ໜ - ມາ­ຈາກ ຫ+ນ 
- ໂຕ ໝ - ມາ­ຈາກ ຫ+ມ 
- ໂຕ ຫຽ - ມາ­ຈາກ ຫ+ຍ 

ໂຕ ໜ, ໝ ໃຊ້ໄວ້­ຂຽນ­ສຽງ­ພາ­ສາ­ລາວທີ່ໃຊ້ໂຕ ຫ+ນ ຫຼື ຫ+ມ ເທົ່ານັ້ນ ບໍ່­ນິຍົມໃຊ້ເປັນ­ຕົວສະ­ກົດ 
ແຕ່ ໂຕ ຍ ນອກ­ຈາກໃຊ້ເປັນ­ອັກ­ສອນເຄົ້າແລ້ວ ຍັງໃຊ້ເປັນສະ­ຣະ­ ແລະ­ອັກ­ສອນສະ­ກົດດ້ວຍ ເຊັ່ນ 

ອັກ­ສອນສະ­ກົດ: 
- ຊັຍ, ປັຈຈັຍ, ວິລັຍ 

ໃຊ້ເປັນສະ­ຣະ­ ຄື 
ທຽນ, ຂຽນ, ພຽນ, ແລະ­ອື່ນ. 

ສະ­ຣະ­ປະ­ສົມ ໝວດ ຍ 
ອັຍ, ອາຍ, ເອິຍ, ເອີຍ, ອຶຍ, ອືຍ, ໂອຍະ­, ໂອຍ, ເອັຍະ­, ເອັຍ, (ບໍ່­ກໍານົດໃຊ້ ຽ ແຕ່­ປາກົດເຫັນ­ຂຽນ ເອັຽະ­, ເອັຽ) 

ຫາກເພິ່ນ­ກໍານົດໃຫ້­ຂຽນໃນ­ປັດ­ຈຸບັນ ກໍຄວນ­ຂຽນ ແຕ່ຕ້ອງເບິ່ງ­ຕາມ­ຫຼັກ­ການປະ­ສົມສະ­ຣະ­ດ້ວຍ ຈຶ່ງຈະ­ເປັນ­ການ­ດີ. 
- ຫາກຈະ­ກໍານົດໃຊ້ ແທ້­ກໍຄວນ­ຂຽນ­ທັງ­ໝົດ ອັຽ, ອາຽ, ເອິຽ, ເອີຽ, ອຶຽ, ອືຽ, ໂອຽະ­, ໂອຽ, ເອັຽະ­, ເອັຽ, ຫາກໃຊ້ແຕ່ ເອັຽະ­, ເອັຽ ເທົ່ານັ້ນ ມັນກະ­ເປັນ ການໃຊ້­ອາ­ຣົມ ມັນ­ບໍ່ໄດ້ເປັນໄປຕາມ­ກົດ­ຂອງໄວຍາກອນ ຈຶ່ງ­ບໍ່­ສົມ­ຄວນ.

ບັນຫາການໃຊ້ໂຕ ຍ-ຽ

 ຜ່ານ­ມາ­ທາງ­ການ ຈະ­ສົນໃຈຄັກ­ສົນໃຈແນ່­ກັບ­ການ­ຂຽນ ສະ­ຣະ­ ໒ ຕົວ ຄື ສະ­ຣະ­ "ເອັຍະ­" ກັບສະ­ຣະ­ "ເອັຍ" 

- ແຕ່ກ່ອນ ເຂົາ­ຂຽນສະ­ຣະ­ "ເອັຍະ­" ກັບສະ­ຣະ­ "ເອັຍ" ຂຽນແບບ­ນີ້ ແຕ່­ຫຼັງ­ຫຼັງໆ­ມາໃຫ້­ຂຽນສະ­ຣະ­ "ເອັຍ" ເປັນ "ເອຍ" ສ່ວນສະ­ຣະ­ "ເອັຍະ­" ບໍ່ຄ່ອຍ­ມີການ­ຂຽນເລີຍ ຫຼັງໆ­ມາ­ປາກົດວ່າ ສະ­ຣະ­ "ເອັຍະ­" ຈະ­ຕາຍໄປ ເພາະ­ຄົນ­ຂຽນ­ ຂຽນ­ບໍເປັນ ສຽງ­ທີ່ເປັນ "ເອັຍະ­" ກໍໃຊ້ສະ­ຣະ­ "ເອັຍ" ແທນ ແຕ່­ຂຽນ "ເອຍ". 

ສະ­ຣະ­ ເອັຍະ­ ສຽງໃນ­ພາ­ສາ­ລາວມີ ເຊັ່ນ ຕີເປັຍະ­ໆ­ໆ­, ເຄັຍະ­, ເດັກນ້ອຍເອັຍະ­, ອື່ນໆ­ ດຽວນີ້­ຄົນ­ລາວລຸ້ນໃໝ່­ຂຽນ­ຄໍາເລົ່ານີ້­ບໍ່ເປັນ. 

- ໄດ້ອ່ານ­ບົດ­ຄວາມ­ຂອງ­ຂອງທ່ານໄມ້­ຈັນ(ຫົງເຫີນ ຂຸນພິທັກ), ວ່າມີການ­ສໍາມະ­ນາ ເພື່ອກຽມໃສ່­ປຶ້ມແນະ­ນໍາການ­ຂຽນໃຫ້­ຖືກ ເພິ່ນຈະ­ກໍານົດໃຫ້ ໃຊ້ ເອຍ ແລະ­ ເອຽ, (ຫຼືແນວໃດ­ກໍຕາມ ເຮົາຍັງ­ບໍ່­ທັນເຂົ້າໃຈວັດ­ຖຸປະ­ສົງ­ຂອງເພິ່ນ­ຄັກ ແຕ່ເຮົາກໍພໍເຂົ້າ ໃຈໄດ້ຈະ­ແຈ້ງວ່າ ການໃຊ້ ຽ ນີ້ ມັນ­ບໍ່ສະ­ເພາະ­ແຕ່ສະ­ຣະ­ ໒ ໂຕ ເທົ່ານັ້ນ ມັນ­ຍັງ­ມີຫຼາຍສະ­ຣະ­ ທີ່ຄວນໃຊ້­ຕົວ "ຽ" ຫ້ອຍ ຄື. 

໑. ອັອຽ, ຊອຽ, ອັຽ, ອາຽ, ອຸຽ, ອູຽ, ອຶຽ, ອືຽ, ອິຽ, ອີຽ, ໂອຽະ­, ໂອຽ, ເອັຽະ­, ເອັຽ, ອັວຽ, ອວຽ, ເອິຽ, ເອີຽ, ເອຶອຽ, ເອືອຽ, ສະ­ນັ້ນ ຫາກຈະ­ຂຽນໃຫ້­ຖືກ ແລະ­ເປັນເອກະ­ພາບ ນອກ­ຈາກເອກະ­ພາບໃນ­ການ­ຂຽນ­ຄືກັນແລ້ວ ໃນ­ອັກຂະ­ຣະ­ວິທີ ກໍຕ້ອງເອກະ­ພາບ­ກັນ­ທາງໄວຍາກອນດ້ວຍ ຫາກເຮົາຈະ­ກໍານົດ­ກົດ­ຄາ ບັງ­ຄັບ­ບັນ­ຊາໃຫ້ໃຊ້ສະ­ເພາະ­ສະ­ຣະ­ ໒ ໂຕ ຄື ສະ­ຣະ­ ເອຽະ­, ກັບ ສະ­ຣະ­ ເອຽ ເທົ່ານັ້ນ ຖືວ່າເປັນ­ກາແກ້­ບັນ­ຫາປາຍເຫດ ທີ່ບໍ່­ຖືກ­ທາງ ຊໍ້າບໍ່­ພໍຍັງເປັນ­ການສ້າງ­ບັນ­ຫາໃຫ້ໄວຍາກອນ ­ລາວອີກ.

ຫຼັກຖານໃໝ່ ຫາກເຂົ້າໃຈວ່າ “ທຳ“ ບໍ່ແມ່ນຄຳລາວ ຄຳວ່າ “ທຳລາຍ“ ຕ້ອງປ່ຽນໄປເປັນ “ເຮັດລາຍ” ອັນນີ້ກໍຕ້ອງໄດ້ຫົວຂວັນອີກ ຮ່າໆໆໆໆ

- ດັ່ງທີ່ເຮົາຮູ້ແລ້ວວ່າ ຄົນທົ່ວໄປປະຕິເສດຄຳວ່າ “ທຳ“ ບໍ່ແມ່ນພາສາລາວ, ເຮັດຈຶ່ງແມ່ນວ່າຊັ້ນ, ຜູ້ຂຽນພົບຄຳໜຶ່ງທີ່ເອົາ “ທຳ” ໄປຜະສົມຄຳອື່ນ ເປັນຄຳຜະສົມໃໝ່ອີກ ຄື “ທຳລາຍ”.

- ທຳລາຍ ເດີມຂຽນ ”ທຳຣາຍ” ແຜງອອກມາຈາກ “ທຳຮ້າຍ”.
- ທຳເປັນຄຳກຳມະ ຂະຫຍາຍ “ຣາຍ, ຮ້າຍ”
- ຫາກວ່າທຳ ບໍ່ນັບວ່າເປັນຄຳລາວ ຜູ້ຂຽນມາຄິດຫຼິ້ນໆວ່າ ອົດສາວ່າບໍ່ມັກ ທຳແລ້ວຄຳໃດ ທີ່ມີທຳໆໆກໍຕັດຖິ້ມທັງໝົດມັນຈຶ່ງຄວນ ແລ້ວສ້າງປະໂຫຍກໃໝ່ ໂດຍເອົາ “ເຮັດ” ມາແທນ ລອງອ່ານຄຳປະໂຫຍກໃໝ່ນຳ ກັນເປັນຕາຫົວຂວັນບໍ ?

- ເດີມ……………ປ່ຽນ
1. ທຳລາຍ ປ່ຽນເປັນ ເຮັດລາຍ (ຮ່າໆໆໆ ປ່ຽນເນື້ອໃນ ຄວາມໝາຍພ້ອມ) ເຮັດລາຍ ແປວ່າຜູ້ເປັນນາຍຊ່າງລາຍ ຄົນລະເລື່ອງໄປເລີຍ.
2. ທຳຮ້າຍ ປ່ຽນເປັນ ເຮັດຮ້າຍ (ອັນນີ້ຄົງຊິຕະຫຼົກ) ແຕ່ບໍ່ເປັນຫຍັງ ? ດຽວນີ້ຄົນມັກເວົ້າວ່າ ທຳລ້າຍແລ້ວ 555 ແປວ່າຫຍັງທຳລ້າຍ ຊ່ວຍແປແນ່.
3. ການກະທຳ ປ່ຽນເປັນ ການກະເຮັດ(ແມ່ນຫຍັງລະ ?) ກາຍເຮັດ ອະນຸໂລມ ເພາະໃນຄຳໂຕງໂຕຍມີໃຊ້ແຕ່ບູຮານ.
4. ທຳງານ ປ່ຽນໄປເຫິງແລ້ວວ່າ ເຮັດງານ.
5. ທຳບຸນ ປ່ຽນເປັນ ເຮັດບຸນ ອັນນີ້ບໍ່ມີບັນຫາ ພາສາປາກໃຊ້ກັນມານານ ພາສາທາງການໃຊ້ແຕ່ເຮັດບຸນ.
(ອັນນີ້ຂຽນໃຫ້ຄິດ ບໍ່ແມ່ນຂຽນໃຫ້ຜິດ)

ສີລາຈາຣືກ

ສັນນິຖານ ຖໍ້າຕິ່ງ ເຄີຍມີມະນຸດຢູ່ມາກ່ອນບໍ່ຕໍ່າກວ່າ 3000 ປີ ກ່ອນຈະກາຍມາເປັນວັດໃນພຸດທະສາສະໜາ ກ່ອນຍຸກປະຫວັດສາດ

ຖຳ້ຕິ່ງ ເປັນຖໍ້າທີ່ມິຄົນອາໄສຢູ່ບໍ່ຕໍ່າກວ່າ 3000 ປີ

——

(ສັນນິຖານໂດຍ: ພຣະອາຈານເນືອງພິລັກ ໂຊຕິທອນ)

(1)

ທີ່ຕັ້ງ

ຖໍ້າຕິ່ງ ຕັ້ງຢູ່ຝັ່ງຕາເວັນຕົກແມ່ນໍ້າຂອງ ເມືອງປາກອູ ແຂວງຫຼວງພະບາງ, ມີສອງຖໍ້າ ຄືຖໍ້າລຸ່ມ ແລະຖໍ້າລຸ່ມ ແລະຖໍ້າເທິງ, ຖໍ້າລຸ່ມຢູ່ໜ້າຜາ ແຄມຂອງ ຖໍ້າເທິງຢູ່ພູຫີນ ລັກສະນະທັງສອງຖໍ້າ ເປັນຖໍ້າຕັນ.

(2)

ລັກສະນະຂອງຖໍ້າຕິ່ງ

ຖໍ້າລຸ່ມ ເຕັມໄປດ້ວຍພຣະ ໃນຮ້ານພຣະທີ່ສ້າງຂຶ້ນດ້ວຍມືຄົນ ສິລະປະລາວ ທາງສາສນາ ລັກສະນະຖໍ້າລຸ່ມ ມີຈຸດປະສົງເປັນຫໍໄຫວ້, ສ່ວນຖໍ້າເທິງ ທາງໃນມີພຣະພຸດທະຮູບ, ຮ້ານພຣະ, ພື້ນມີການກໍ່ດ້ວຍດີຈີ່ຍົກຖືປູນ ຍົກພື້ນ ອ້ອມຮອບມີສີມາ ຄ້າຍສິມ ຜູ້ຂຽນສັນນິຖານວ່າ ເປັນສີມາ, ຢູ່ຜະໜັງຖໍ້າດ້ານໃນ ມີການແກ່ສະຫຼັກຜາເປັນຮູບສິງ(ສັງເກດຈຶ່ງເຫັນ) ໃນຜະໜັງມີຮູເຈາະຄ້າຍໆມີວັດຖຸປະສົງເປັນບ່ອນໃສ່ພຣະພຸດທະຮູບ, ດ້ານນອກທີການເຮັດຜາລວຍດລາຍລາວດັ່ງທີ່ເຫັນໃນຮູບ ອັນນີ້ແມ່ນເຮັດໃໝ່.

-

ສັນນິຖານ ຖໍ້າຕິ່ງ ວ່າເປັນສິມ ແລະວັດ

ຫຼັງຈາກພົບຫຼັກຖານສີມາ ແລະພື້ນກໍ່ສີ່ຫຼ່ຽມຈຶ່ງວັນນິຖານວ່າ ຖໍ້າເທິງແມ່ນຖໍ້າ “ສິມ” ຫາກເປັນເຊັ່ນນີ້ ບໍລິເວນຖໍ້າຕິ່ງທັງໝົດແມ່ນວັດບູຮານກ່ອນປະຫວັດສາດ ເພາະທີ່ໃດມີສິມ ທີ່ນັ້ນແມ່ນວັດ.

(ຂໍ້ຄວນລະວັງສຳລັບແມ່ອອກ ພໍ່ອອກ ເວລາໄປຖໍ້າເທິງ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເປັນອະທິກຳ ຢ່າຂຶ້ນຢຽມພື້ນ 4 ຫຼ່ຽມນັ້ນ ຄືຢ່າເຂົ້າໄປໃນ ກາຍເສມາເຂົ້າໄປ)

(4)

ພົບຄັ້ງແຮກ

ຜູ້ຂຽນໄປຖໍ້າຕິ່ງຄັ້ງແຮກ ແລະພົບຫຼັກຖານທາງປະຫວັດສາດຖໍ້າຄາດວ່າ ມິອາຍຸເກີນ 3000 ປີ

ວັນທີ 31 ທັນວາ 1999 ພົບຫຼັກຖານ ໄດ້ໄປເຮັດຖໍ້າຕິ່ງຄັ້ງແຮກ ແລະໄດ້ພົບຫຼັກຖານດັ່ງນີ້

1. ພົບພື້ນກໍ່ດິນຈີ່ສີ່ຫຼ່ຽມ

2. ພົບເສມາ(ອ້ອມພື້ນດິນຈີ່ສີ່ຫຼ່ຽມ)

3. ພົບຮູບສະຫຼັກຫີນຜາຄ້າຍສິມ.

4. ສຳຄັນທີ່ສຸດ ໄດ້ພົບພາບແຕ້ມບູຮານ ສີແດງຢູ່ນອກຜາຖໍ້າເທິງ

5. ພົບສີລາຂຽນປະກາດ.

- ຫຼັກຖານ 5 ຢ່າງນີ້ເປັນຫຼັກຖານໃຫ້ສັນນິຖານວ່າ ຖໍ້ານີ້ເປັນວັດບູຮານ, ຫຼັກຖານທີ 1-3 ເປັນການຢັ້ງຢືນວ່າ ເປັນວັດບູຮານກ່ອນປະຫວັດສາດພຸດທະສາສະໜາ ແລະປະຫວັດສາດຊາດລາວ ສະໄໝພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມວ່າ ມີພຸດທະສາສະໜາເຂົ້າມາຍັງດິນແດນລາວກ່ອນຍຸກລ້ານຊ້າງແລ້ວ ເພາະສະໄໝກ່ອນໜ້ານັ້ນ ພຣະສົງຈະຢູ່ໃນປ່າໝົດ ບໍ່ຢູ່ໃກ້ບ້ານ ໃນສະໄໝພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມເຮົາຮູ້ໃນນາມວ່າ “ອະຣັນຍະວາສີ” (ພຣະປ່າ-ວັດປ່າ) ເພາະໃນສະໄໝພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມມີການນິມົນພຣະສົງມາຢູ່ໃກ້ບ້ານ ເພື່ອງ່າຍຕໍ່ການອຸປະຖຳ ແລະສັ່ງສອນຍາດໂຍມ.

- ຫຼັກຖານທີ 4 ເປັນຫຼັກຖານສຳຄັນສຸດທີ່ເຮັດໃຫ້ຮູ້ວ່າ ຖໍ້ານີ້ມີມະນຸດ(ຄົນ)ອາໄສຢູ່ມາກ່ອນ 3000 ພັນກວ່າປີ ເພາະຜູ້ຂຽນພົບພາບແຕ້ມບູຮານສີແດງ ມີຮູບຄົນ ຖືທະນູ, ຮູບສັດສີ່ຂາປະເພດງົວ ຫຼືຄວາຍ, ຮູບເຮືອ, ຮູບປາ ຍັງມີພາບອື່ນໆອີກສີຈາງໆ ຫາກມີເວລາຫຼາຍໜ້າຊິພົນຮູບອື່ນອີກ

- ພາບນີ້ ມີອາຍຸເກີນ 3000 ປິ ເໝືອນກັນກັບພາບທີ່ຜາແຕ້ມ ທີ່ອຳເພີໂຂງຈຽມ ແຂວງອຸບົນຣາຊະທານີ ຖືວ່າຢູ່ໃນຍຸກດຽວກັນ, ພາບແບບນີ້ ເປັນອັກສອນພາບ ຖືວ່າເປັນສື່ ຫຼືໜັງສືກ່ອນຈະມີໜັງສືລາຍເສັ້ນ, ທຽບວັດທະນາການສາອັກສອນສາກົນ ແມ່ນຢູ່ໃນຍຸກດຽວກັນກັບອັກສອນທົ່ວໄປທີ່ພົບໃນໂລກ

(ອັນນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ມະນຸດໃນດິນລາວບູຮານ ມີພັດທະນາການພ້ອມໆກັບມະນຸດທົ່ວໂລກ, ແລະເປັນສິ່ງຢັ້ງຢືນວ່າ ມະນຸດບໍ່ໄດ້ລອກລຽນແບບກັນ ພຽງແຕ່ເປັນພັດທະນາການຕາມຍຸກສະໄໝ ທາງປະຫວັດສາດ ແລະມັນສະໝອງ)

- ຫຼັກຖານທີ 5 ເປັນໝາຍປະກາດ ປິ 1932 ອາຍຸ 85 ປິ ອັນນີ້ ເຮັດໃຫ້ວິເຄາະວ່າ ຖໍ້າຕິ່ງມີຄວາມສຳຄັນຕໍ່ລາຊະສຳນັກ ລ້ານຊ້າງມານານໂດຍລາຊະປະເພນີ ຈຶ່ງໃຫ້ລາຊະສຳນັກເອົາໃຈໃສ່ອຸປະຖຳປົກປັກຮັກສາມາ ດ້ວຍກົດໝາຍ.

——

ນອກຈາກຫຼັກຖານທີ່ພົບໃນຖໍ້ານັ້ນແລ້ວ ປິ 2002-2003 ຜູ້ຂຽນໄປຖໍ້າຕິ່ງອີກຄັ້ງໜຶ່ງໄດ້ຈ້າງເຮືອໃຫ້ໄປຈອດທຽບຢູ່ກາງນໍ້າໃກ້ຜາ ເພື່ອສັງເກດຜາ ປາກົດວ່າທີ່ຜານັ້ນມີສິ່ງປະດິດ ລາຍອັກສອນສີດຳ ບໍ່ໄດ້ຖ່າຍຮູບເພາະກ້ອງນ້ອຍ ຖ່າຍບໍ່ແຈ້ງ ອັນນີ້ຕ້ອງຢູ່ໃນຍຸກລ້ານຊ້າງ ຫຼືກ່ອນປະຫວັດສາດກໍໄດ້ ຫາກສຶກສາດີໆ ອາດໄດ້ຫຼັກຖານທາງອັກສອນສາດລາວດ້ວຍ ມັນເປັນສິ່ງອັດສະຈັນ ທີ່ຄົນໃນຍຸກນັ້ນຈະໄປຂຽນອັກສອນໄວ້ໄດ້ ແມ່ນແຕ່ຄົນສະໄໝນີ້ຫາກເຮັດໄດ້ຕ້ອງໃຊ້ທຶນມະຫາສານ(ທ່ານໃດມີເວລາ ແລະໂອກາດໄປ ລອງສັງເກດເບິ່ງ)

ພາບທາງເຂົ້າຖໍ້າຕິ່ງ ຖໍ້າເທິງ

ໜ້າຜາຖໍ້າຕິ່ງ

(ພາບຖໍ້າຕິ່ງໄດ້ຈາກເຟບຸກ ຄູບາບຸນທະວີ)

ພົບແລະສັນນິຖານໂດຍ
ພອຈ.ເນືອງພິລັກ ໂຊຕິທອນ

ຈາຣືກປາກຖໍ້າ ຖໍ້າຕິ່ງ ເມືອງປາກອູ ແຂວງຫຼວງພຣະບາງ

ໝາຍປະກາດ
ເພື່ອເອົາມາຕິດໄວ້ປາກຖໍ້າຕິ່ງ ໃຫ້ຄົນທັງຫຼາຍຊາບ,
ດ້ວຍຣາຊະການ ຫໍສະໜາມຫຼວງ2ພຣະບາງ
ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ບຸກຄົນຜູ້ໃດ ບໍ່ວ່າຊາດໃດ ພາສາໃດ ຣືຄະຮັດ(ຫັດ)ແລະນັກ
ບວດທັງຍິງຊາຍໃຫຍ່ນ້ຽ ຊຶ່ງເຂົ້າມາໃນຖໍ້ານີ້ ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ແຕ້ມ
ຮູບຂຽນໜັງສືເອົາສີຕ່າງ2 ມາທາຖໍ້າໃຫ້ໂສໂຄກພາບໍ່ໃຫ້ງົດງາມ
-ຖ້າຜູ້ໃດຫ້າມບໍ່ຟັງ ຍັງຄືນ(ຂືນ)ທຳຈະເອົາຕົວມາຊຳລະຕັດສິນໂທດຕາມກົດໝາຍ…..(ເຈົ້າປາກອູ)
ປາກອູ ວັນທີ 30 ຊວງ 1932
———
- ພາບນີ້ ໄດ້ຈາກເພຈ ມໍຣະດົກລ້ານຊ້າງ ໂພດໂດຍ Souli sollvan ບອກວ່າຜູ້ຖ່າຍຄູບາວີ, ເປັນພາບຈາລືກຖໍ້າຕິ່ງ(ບໍ່ໄດ້ອະທິບາຍຫຍັງໄວ້ເລີຍ ອາຈານຈຶ່ງມາກ່າຍຕາມທີ່ເຫັນເທິງນັ້ນ)
- ພາບນີ້ ຜູ້ຂຽນເຫັນຄັ້ງທຳອິດ ທ້າຍປີ 1999 ຄືປະມານວັນທີ 31 ຄືປິດຽວທີ່ເຫັນສີ ລາຈາ ຣືກວັດວິຊຸນ ຂະນັ້ນອ່ານໄດ້ເນື້ອຄວາມຈະແຈ້ງ, ໄດ້ຖ່າຍຮູບໄວ້ດ້ວຍກ້ອງສະໝັກຫຼິ້ນແບບຟິມ ມາລ້າງອ່ານບໍ່ແຈ້ງ, ຕໍ່ມາກໍໄປອີກ ກໍໄດ້ຖ່າຍໄວ້ອ່ານຊື່ໆບໍ່ໄດ້ເຜີຍແຜ່ໃນການສື່ສານດອກ ເກັບໄວ້ຊື່ໆ.
- ຈາຣືກນີ້ ລົງວັນທີໄວ້ຈະແຈ້ງ ຄື ວັນທີ 30 ຊວງ 1932 ນັບອາຍຸຂອງຈາຣືກຮອດວັນນີ້ (5 ມິນາ 2014) ລວມອາຍຸໄດ້ 83 ປີ 1 ເດືອນ ກັບ 8 ວັນເຕັມ.
- ແຜ່ນສີລາຈາຣືກນີ້ ທຳດ້ວຍຫີນອ່ອນສະ ຕິດໄວ້ຖໍ້າຕິ່ງເທິງ ເຊິ່ງອາຈານກຳນົດຊື່ວ່າ (ຖໍ້າສິມ) ເພາະໃນຖໍ້ານັ້ນມີເສມາສິມ, ແຜ່ນສີລາຈາຣືກນີ້ ປິດໄວ້ໃກ້ທາງອອກດ້ານຂວາມື ຝາຜະໜັງຂອງຖໍ້າສູງພຽງຕາຄົນອ່ານ ເຫັນຕອນປີ 1999 ສະພາບຍັງບໍ່ທັນ ແປງ ຈຶ່ງເຫັນອັກສອນຄົນ ແຕ່ໃນຮູບນີ້ປະກົດວ່າເຫັນເອົາປູນມາໂບກ ແຕ່ເບິ່ງແລ້ວ ຄຶເຮັດບໍ່ຖືກຕາມຫຼັກວິຊາການ ເຮົາເອົາປູນມາທາທັບໂລດ ຄວນຈະລະມັດລະວັງໃນການສ້ອມແປງ ວັດຖຸບູນເພື່ອຄົງໄວ້ເຊິ່ງຫຼັກຖານທີ່ສົມບູນ.

- ສິ່ງທີ່ໄດ້ຄວາມຮູ້ທາງອັກສອນ ແລະປະຫວັດສາດ ຄື:
1. ດ້ານປະຫວັດສາດການປົກຄອງ.
- “ຫໍສະໜາມຫຼວງ2ພຣະບາງ” ໝາຍເຖິງ ຫໍສະພາຣາຊະມົນຕຣີ (ບໍ່ແມ່ນຫໍສະພາ ເນື່ອງຈາກສະພາຣາສດອນລາວ ຍັງບໍ່ທັນເກີດຂຶ້ນ) ແຕ່ທີ່ຫຼວງພຣະບາງ ມີຫໍສະໜາມຫຼວງ ອັນເປັນອົງກອນນິຕິບັນຍັດສູງສຸດຂອງລາວ, ໃນລະບອບຣາຊະອານາຈັກ.
- ການທີ່ການປົກຄອງລາວ ມີຫໍສະໜາມຫຼວງ ອັນເປັນອົງກອນນິຕິບັນຍັດນີ້ ເຮັດໃຫ້ເຮົາ ເຫັນວ່າໃນລະບົບອາຈາຈັກລາວ(ລ້ານຊ້າງຮົ່ມຂາວ) ປົກຄອງກັນແບບ ຣາຊາທິປະໄຕ ບໍ່ແມ່ນຣະບອບສົມບູນຍາຣາຊາສິດທິຣາດ.
- ກ່ອນປີ 1945 ກ່ອນລາວຈະໄດ້ເອກະຣາດ ຈາກຝຣັ່ງນັ້ນ ສູນກາງການປົກຄອງລາວຢູ່ນັ້ນ ຢູ່ຫຼວງພຣະບາງ(ລາວສະໄໝນັ້ນ ການປົກຄອງຍັງບໍ່ຈະແຈ້ງອຳນາດຂອງຫຼວງພຣະບາງ ແມ່ນເປັນເມືອງອາຣັກຂາຂອງຝຣັ່ງເສດ ສ່ວນຢູ່ວຽງຈັນຂະນະດຽວກັນແມ່ນພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງ, ສ່ວນຈຳປາສັກ ກໍພາຍໃຕ້ຝຣັ່ງ ແລະເຈົ້າຄອງນະຄອນຈຳປາສັກ ທີ່ຍັງຂຶ້ນກັບສຍາມທາງດິນແດນຕາເວັນຕົກ)
- ໃນທ້າຍປະກາດ ມີຄຳວ່າ “ກົດໝາຍ” ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ລາວມີການອອກກົດໝາຍ ປົກຄອງອານາຈັກ ອັນມີຫໍສະໜາມຫຼວງເປັນຜູ້ອອກກົດໝາຍ.
2. ດ້ານອັກສອນ.
(ເຮົາຈະເຫັນຄວາມສົມບູນຂອງອັກສອນລາວ ມີຄົບທັງອັກສອນ, ສະຣະ, ວັນນະຍຸດ ແລະຕົວ ເລກລາວທີ່ສົມບູຍ)
3. ດ້ານພາສາ,
- ມີການໃຊ້ພາສາທີ່ທັນສະໄໝ.
- ຄຳເວົ້າ ທີ່ຄວນແກ່ການສຶກສາ ແລະເຄົ້າໃຈ ຄື ຄຳວ່າ.
1. ກົດໝາຍ(ເປັນພາສາທັນສະໄໝ)
2. ຊາບ(ຄຳເວົ້າລາວມາແຕ່ບູຮານ)
3. ດ້ວຍ.(ໂດຍ, ອັນ, ຕາມ, ພ້ອມ, ຕະຫຼອດ, ກັບ, ນຳ) ລ້ວນແຕ່ແມ່ນພາສາລາວບູຮານ.
4. ສະໜາມ(ສນາມ)
5. ໂສໂຄກ(ພາສາລາວແທ້) ສົກກະປົກ, ບໍ່ສວຍງາມ, ເປຶ້ອນ.
6. ຊຳລະ(ຊຳຮະ) ຊະລ້າງ, ລ້າງໂທດ.(ຊຳຮະໂທດ)
7. ຜູ້ ໃຊ້ໄມ້ໂທ ບໍ່ແມ່ນໃຊ້ໄມ້ ເອກ ຜູ່ ເໝືອນທີ່ບາງຄົນເຂົ້າໃຈໃນປັດຈຸບັນນີ້.(ເບິ່ງແຖວທີ 4 ໃນ ຈາຣືກ)
8. ໃນສະໄໝນີ້ ມີການໃຊ້ໂຕ ຣື ແທນ ຫຼື ຫຣື(ເບິ່ງແຖວທີ 4 ໃນ ຈາຣືກ)
9. ທຳ (ມາຈາກ ກຳທຳ ແຕ່ເມື່ອປະສົມຄຳອື່ນ ກໍຕັກ ກະອອກ) ທຳ ຫຼືກະທຳ ໃນທີ່ນີ້ ກົງກັບຄຳວ່າ ເຮັດ, ສະນັ້ນທັງ ເຮັດ ທັງທຳ ທັງກະທຳ ລ້ວນແຕ່ແມ່ນຄຳລາວ.
10. ຊຶ່ງ ມິຄວາມໝາຍເໝືອນກັບ ເຊິ່ງ ສະນັ້ນ ຊຶ່ງ ແລະເຊິ່ງລາວເຮົາເວົ້າມານານແລ້ວ.

ເບິ່ງຮູບໂຕ “ສ” ບູຮານ ສີລາຈາຣືກວັດແສນ ເມືອງຊະນະຄາມ

ເບິ່ງຮູບໂຕ “ສ” ບູຮານ ສີລາຈາຣືກວັດແສນ ເມືອງຊະນະຄາມ (ຊຽງຄານເດີມ ປັດຈຸບັນເມືອງຊຽງຄານ ຢູ່ຝັ່ງໄທຍ ຂຶ້ນກັບແຂວງເລີຍ ກົງກັບເມືອງຊະນະຄາມປັດຈຸບັນ, ສ່ວນເມືອງຊະນະຄາມ ປັດຈຸບັນເມື່ອກ່ອນ ເປັນຕົວເມືອງຊຽງຄານມາແຕ່ເດີມ ປະກົດໃນສີລາຈາຣືກແຕ່ສະໄໝພຣະເຈົ້າໄຊຈັກກະພັດແຜ່ນແຜ້ວ ຈຸນລະສັກກາດ 958 ເຊິ່ງພຣະອົງເຄີຍສະເດັດໜີໄພສົງຄາມຈາກນະຄອນຊຽງທອງມາຍັງຊຽງຄານທີ່ນີ້ ແລະສ້າງວັດ ແລະປູລະນະວັດທັງສອງຟາກຝັ່ງນັ້ນ, ເມືອງຊຽງຄານປັດຈຸບັນນັ້ນ ໃນເມື່ອກ່ອນ ຮຽກວ່າທ່ານາຈັນ ຄືເປັນນາຫຼວງຂອງເມືອງຊຽງຄານ ເມື່ອສຍາມໄດ້ດິນແດນຝຣັ່ງຂວາ ຕາມສົນທິສັນຍາຝຣັ່ງສຍາມແລ້ວ ກໍມີອະນຸສັນຍາເພີ່ມເຕີມ ຫຼັງຈາກມີກໍລະນີພິພາດຕາມແນວຊາຍແດນລະຫວ່າງສຍາມ-ຝຣັ່ງ ຄືໃຫ້ທັງສອງຝ່າຍຍ້າຍຕົວເມືອງອອກໄປຈາກແມ່ນໍ້າຂອງ ຝ່າຍລະ 25 ກິໂລແມັດ ສຍາມຈຶ່ງໄປຕັ້ງເມືອງທີ່ເມືອງເລີຍ ປັດຈຸບັນ ຕໍ່ມາເມື່ອອະນຸສັນຍາສິ້ນສຸດລົງ ສຍາມໄດ້ຕັ້ງ ບ້ານທ່ານາຈັນ 
- ເປັນເມືອງຊຽງຄານ, ສ່ວນເມືອງຊຽງຄານເດີມ ທາງຝ່າຍລາວກໍຕັ້ງເປັນເມືອງ ຄືນ ແຕ່ບໍ່ພົບຫຼັກຖານວ່າປີໃດ ຊື່ວ່າເມືອງຊະນະຄາມ ອາດໝາຍເຖິງເມືອງທີ່ຊະນະສົງຄາມກະບໍ່ຮູ້)

ຄວາມເປັນມາຂອງສີລາຈາລືກ ເທົ່າທີ່ຮູ້ ແລະມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງ.
- ສີລາ­ຈາ­ລືກ­ຫຼັກ­ນີ້ ແມ່ນ­ຢູ່­ຕໍ່ໜ້າ­ສິມ­ວັດແສນ ເມືອງຊະ­ນະ­ຄາມ ແຂວງ­ວຽງ­ຈັນ ແລະ­ຜູ້ ຕັ້ງກະ­ແມ່ນ­ອາ­ຈານເອງ, ຄາວໄປທອດກະ­ຖິນທີ່­ວັດ­ນັ້ນ ກ່ອນໜ້ານັ້ນ­ຖິ້ມໄວ້ເດີ່ນ­ວັດ­ນັ້ນເອງ ເຂົາເອົາມາແຕ່­ວັດຮ້າງ ບ່ອນໜ້າໂຮງ­ຮຽນໃກ້ຫ້ອງ­ການເມືອງແຕ່ກ່ອນ­ປົດປ່ອຍ­ພຸ້ນ ເມື່ອອາ ຈານເຫັນ ກໍເວົ້າກັບເຖົ້າແກ່ແນວໂຮມວ່າ ມັນ­ມີອັກ­ສອນ­ຢູ່ ແລະ­ຮູບພ້ອມຢ້ານ­ມີຄົນ­ມາ­ລັກເອົາ ຈຶ່ງ­ຂໍອອກເງິນ­ຊື້­ຊີມັງ ທັງຈະກໍ່ຕັ້ງສີລາເອງໂລດ, ຕອນນັ້ນ­ທາງໄທກໍມາ­ທອດຜ້າກະ­ຖິນ­ນໍາ ກໍມີ ທ່ານ ສ.ສີວະ­ລັກເປັນຫົວໜ້າ ເຂົາມາ­ຕ່າງ­ຫາກ ເຫັນ­ອາ­ຈານ­ອອກເງິນ ເຂົາກະ­ອອກຊ່ວຍ ອາຈານເລີຍ­ບໍ່ໄດ້ເສັຍຄ່າຊີມັງຊໍ້າ ເອົາເງິນ­ນັ້ນໄປທານກະ­ຖິນ ແລະ­ສ້າງ­ສາ­ລາ­ຊ່ວຍເພິ່ນ ໄດ້ອະ­ນິສົງ 3 ຢ່າງໄປເລີຍ.

- ໃນສີລາຈາລືກນັ້ນ ເຮົາເຫັນວົງເລກລືກ ຈະແຈ້ງ ໂຕເລກນັ້ນບອກວັນ ເດືອນ ປີ ເວລາ ນາທີ ຄື ເລກລືກ.
- ເຫັນຮູບເຮືອພະຍານາກ(ມີຄວາມໝາຍທາງການຕີຄວາມທັງນັ້ນ ແຕ່ຈະບໍ່ອະທິບາຍໃນທີ່ນີ້.
- ບາດນີ້ເຮົາມາເບິ່ງໂຕເລກທີ່ປາກົດໃນສີລາຈາລືກ ຄື 985 ໄນ(ໃນ)ປີຮວາຍສັນ(ເບິ່ງໂຕ ສ ທີ່ສັນນັ້ນລະ ມີຮູບເປັນເຊັ່ນໃດ ?)

ບາດນີ້ມາເບິ່ງຮູບໂຕ ສ ໃນໜັງສືບູຮານໃນສີລາຈາລືກນີ້:
- ໃຫ້ສັງເກດໂຕ ສ ເມື່ອເຮົາເບິ່ງໂຕໜັງສືແລ້ວ ເຫັນວ່າມັນຕ່າງຈາກໂຕໜັງສືທີ່ເຮົາລຶ້ງຕາໃນ ແມ່ພິມມາເຫິງນານ ຢ່າຟ້າວຕິວ່າໜັງສືນັ້ນບໍ່ແມ່ນໜັງສືລາວເດັດຂາດ, ຄັນຄິດແບບນັ້ນ ແມ່ນຄິດຜິດ ແນ່ນອນ ຫາກວ່າທັງໝົດຂຽນດ້ວຍອັກສອນລາວ ແລະບັນທຶກພາສາລາວລ້ວນ ແນ່ນອນມັນ ຕ້ອງແມ່ນອັກສອນລາວໂລດ ຢ່າວ່າເປັນອັກສອນອື່ນ.

- ເພື່ອສ້າງແນວຄິດທີ່ຖືກຕ້ອງ ໃຫ້ສັງເກດຈັ່ງຊີ້.
1. ໃຫ້ທ່ານສັງເກດອັກສອນລາຍມືຂຽນຂອງທ່ານເອງ ກັບລາຍຂຽນຂອງພໍ່-ແມ່-ພີ່ນ້ອງຂອງ ທ່ານ ແລ້ວໄປທຽບຄຽງກັບອັກສອນທີ່ໝູ່ກອງທ່ານທີ່ຮຽນໜັງສືຫ້ອງດຽວກັນ ຄືກັນບໍ ?

2. ໃຫ້ທ່ານ ເອົາໜັງສືລາຍມື ຂອງທ່ານ ຫຼືຂອງຄົນອື່ນໃນຍຸກຂອງທ່ານໃນຂໍ້ 1 ນັ້ນໄປສົມທຽບ ກັບຮູບອັກສອນ ຂອງຄົນໃນຍຸກຫຼັງປົດປ່ອຍ, ກ່ອນປົດປ່ອຍ, ຍຸກກ່ອນນັ້ນອີກ ຫຼືໃນສີລາຈາຣືກ ຕ່າງໆ.

- ໃຫ້ສັງເກດແຕ່ຮູບອັກສອນເທົ່ານັ້ນ ຢ່າທັນຟ້າວສັງເກດອັກຂະຫຼະວິທີ ແລະພາສາທີ່ບັນທຶກ ທ່ານຈະເຫັນວ່າອັກສອນແຕ່ລະໂຕ ທີ່ທ່ານເຫັນ ບໍ່ມີຄວາມເໝືອນກັນຈັກໂຕ ເພາະຫຍັງ ເພາະລາຍມືຂອງແຕ່ລະຄົນບໍ່ຄືກັນ ບໍ່ວ່າແຕ່ຄົນໃນຍຸກກ່ອນໜ້າເຮົາແມ່ນແຕ່ຄົນຍຸກດຽວກັນ ຮຽນນຳກັນ ພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງສາຍອຸທອນດຽວກັນການຂຽນໜັງສືຍັງຕ່າງຮູບກັນໄປຕາມເອກະລັກ ຂອງໃຜມັນ ແຕ່ວ່າໜັງສືນັ້ນ ມັນເປັນອັນດຽວກັນ ເຖິງຕ່າງຮູບເຮົາກໍອ່ານໄດ້ເພາະມັນພາສາ ແລະອັກສອນລາວ.

- ທີ່ສຳຄັນຢ່າງໄປຕິດນຳໂຕອັກສອນ ໃນເມື່ອເຮົາຮູ້ຄວາມປ່ຽນແປງ ແລະພັດທະນາການຂອງ ມັນແລ້ວ ສິ່ງທີ່ຄົນຕິດ ແລະເອົາໃຈໃສ່ ເມື່ອເຮົາຕ້ອງອ່ານໜັງສື ເຮົາຕິດໃນໂຕເນື້ອໃນຂອງຄວາມ ເວົ້າ ທີ່ສື່ອອກມາພຸ້ນ ໂຕນັ້ນລະ ຄືຄວາມຮູ້ ແລະປັນຍາທີ່ເຮົາຄວນຢຶດຕິດ.